مقاله: بازنمایی ژئوپلیتیکی روسیه در سینمای هالیوود

نویسندگان : افشین متقی دستنایی, مصیب قره بیگی
منبع : مطالعات اوراسیای مرکزی پاییز و زمستان 1399، دوره سیزدهم - شماره 2

چکیده:

رسانه به‌مثابۀ‌ ابزاری قدرتمند و اثرگذار در جهان امروزی شناخته می‌شود که جریان‌های تولید قدرت در فضاها را جهت می‌دهد. سینما و فیلم به‌عنوان یکی از پایه‌های مهم رسانه که از نیروی اقناع، برانگیزندگی و جهت‌دهی بی‌مانندی برخوردار است، به ابزاری مهم برای رقابت در مقیاس‌های گوناگون ملی و فراملی تبدیل شده است. از همین رو، پژوهش دربارۀ رابطۀ‌ میان ژئوپلیتیک و سینما که با رویکردهای پسامدرن و به‌ویژه با تأثیرپذیری از مکتب فرانکفورت آغاز شد، در پی مطالعۀ چگونگی بازنمایی کنش و واکنش بن‌مایه‌های ژئوپلیتیکی در حلقه‌های فیلم و تأثیرهای بیرونی آن بر مخاطبان است. در نوشتار حاضر با روش تحلیل گفتمان و تحلیل رواییِ سه فیلم منتخب «رمبو 2 (1985)، آسیب ناخواسته (2002) و سقوط (2012)»، می‌کوشیم چگونگی بازنمایی بن‌مایه‌های ژئوپلیتیکی روسیه در سینمای هالیوود را واکاوی کنیم. نتایج این نوشتار، نشان می‌دهد که دال‌های گفتمانی مانند جنگ سرد، غیریت‌سازی، فضای بی‌نظم، سه‌گانۀ روسیه و چین و ایران و تنش، مهم‌ترین بن‌مایه‌های ژئوپلیتیکی بازنمایی شده از روسیه در سینمای هالیوود هستند. در این فیلم‌ها، مکان‌ رخدادِ سناریوهای فیلم، همان مکان‌هایی است که نظریه‌پردازان کلاسیک ژئوپلیتیک، همچون مکنیدر و اسپایکمن مطرح کرده‌اند؛ مکان‌هایی مانند هارتلند و ریملند یا فضاهایی که ژئوپلیتیک متخاصم بازمانده از دوران جنگ سرد را در ذهن تداعی می‌کند؛ همانند روسیه، کوبا، کلمبیا. هالیوود نیز باید این مکان‌های راهبردی را به‌عنوان «ژئوپلیتیک تنش» بازنمایی کند. از دیدگاه ژئوپلیتیک، به‌نظر می‌رسد سینمای هالیوود دارای «بازنمایی‌های هژمونیک» است که در ذهن مخاطبان «اجماعی جدید» و «خوانشی جدید» از نقشۀ‌ جهان تولید می‌کند.