مقاله: نشانه‌شناسی عنصر آب در آثار تارکوفسکی

نویسندگان : اصغر کفشچیان مقدم, سارا اللهیاری
منبع : پیکره زمستان 1398 - شماره 18

چکیده:

سینما یکی از فراگیرترین رسانه­ ها برای بیان و انتقال مفاهیم و دلالت­ های ارتباطی هنرمند با مخاطب است. در این میان، فیلم ­های تارکوفسکی بازنمایی عمیق بصری جوشش ­های فکری و احساسی او هستند. به طور کلی نظریات تارکوفسکی، نوع سینما و فیلم­ سازی او سرشار از مفاهیم سمبلیک و شاعرانه است. با بررسی آثار وی می ­توان دریافت که عناصر در فیلم ­های او از جایگاه ویژه­ ای برخوردار است. در این پژوهش، ابتدا مبانی فکری و نظری تارکوفسکی بررسی و سپس با توجه به مفاهیم نظام نشانه­ شناسی به تحلیل عنصر آب در آثار او پرداخته می‌شود. سؤالی که در این پژوهش مطرح می شود، این است که نشانه آب به عنوان یکی از عناصر طبیعت چه مفهومی در آثار تارکوفسکی دارد­؟ هدف این پژوهش، آشنایی مخاطبان با بیان نشانه­ شناسانه عنصر آب در آثار «آندری تارکوفسکی»است. این پژوهش کیفی است که با تحلیل نشانه­ شناسانه و به صورت توصیفی به ارائه موضوع می پردازد. در پاسخ به سؤال پژوهش باید گفت؛ آثار تارکوفسکی به طریق زیستن او اشاره دارند. زبان بصری فیلم ­های او رازآمیز و شعرگونه ­اند و حقایقی را به شکل الهام­ گونه و شهودی به مخاطب خویش منتقل می­ کنند. تارکوفسکی با نگاهی منحصر به فرد و شاعرانه به عناصر چهارگانه طبیعت ، در این پژوهش که به طور اخص عنصر آب در فیلم های تارکوفسکی مورد تحلیل قرار گرفت، می ­توان گفت وی با بهره­ گیری از عنصر آب ورای نگاه زیبایی شناسانه، معناهای متفاوتی هم چون زندگی، مرگ، شادی، نا امنی، قداست، ترس، انزوا و مانند آن را به بهترین شکل بازنمایی کرده است و به فراخور اثر و در راستای آن دست به آفرینش زده است.