مقاله: مطالعۀ شیوۀ برساخت معنای معلولیت در سینمای ایران و هالیوود

نویسندگان : اعظم راودراد, سید میلاد موسوی حق شناس, مهشید لطف ملایری
منبع : جهانی رسانه پاییز و زمستان 1400 - شماره 32

چکیده:

در عصر کنونی رسانه ‌ها به عنوان یکی از منابع اصلی شناخت و کسب اطلاعات قلمداد می‌شوند و ابزاری برای انتقال نگرش‌‌ها و دیدگاه‌‌ها نسبت به انواع گروه ‌های اجتماعی هستند. در پژوهش حاضر، فیلم‌‌های سینمایی و گروه اجتماعی معلولین مورد مطالعه قرار گرفته ‌اند. فیلم به عنوان یکی از منابع شناخت در درک و همچنین تعامل با شرایط و ویژگی‌‌های افراد دارای معلولیت از ارزش ویژه‌ ای برخوردار است. سه فیلم سینمایی ایرانی «حوض نقاشی»، «اینجا بدون من»، «بچه‌‌های ابدی»، و سه فیلم سینمایی هالیوودی «من پیش از تو»، «من سم هستم» و «مرد بارانی» برای پاسخ به پرسش اصلی مبنی بر چگونگی برساخت معلولیت در سینما و کلیشه ‌های موجود در تصاویر بازنمایی شده از افراد دارای معلولیت، انتخاب شدند. به این منظور از رویکرد بازنمایی استورات هال و مفهوم داغ ننگ گافمن بهره بردیم و با کمک روش تحلیل روایت گریماس، فیلم‌‌های منتخب را مورد ارزیابی قرار دادیم. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که به طور کلی کلیشه‌‌های منفی از افراد دارای معلولیت، همچنان درونمایة اساسی پرداختن به این گروه در سینما به شمار می‌ رود. اگرچه فیلم‌‌های هالیوودی رویکرد انتقادی ‌تری اتخاذ کرده ‌اند اما همچنان شاهد کلیشه‌‌هایی مانند: ترحم ‌برانگیز، بار اضافی و تحمیل به جامعه، ترس از معلولان و پیامدهای آن و انزواگرایی در شخصیت ‌پردازی معلولان هستیم. در مجموع، تحلیل کارکرد کنش نشان داد که معلولان به تصویر کشیده شده، کارکرد مخالف را در روایت دارند؛ از این مساله می‌توان نتیجه گرفت که نگاه به معلولان، اغلب مانند سد و مانعی در رسیدن فاعل یا قهرمان به خواسته‌ و آرزوی‌ش بازنمایی شده است.