به مناسبت تولد نیکی کریمی
شاید بتوان نیکی کریمی را در کنار ستارگان هم نسل خود «هدیه تهرانی» و « لیلا حاتمی» از موفق ترین و تاثیرگذارترین هنرمندان زن پس از انقلاب، علی الخصوص در دهه هفتاد و هشتاد نامید. نیکی کریمی با استایل جذاب، چهره، صدا و لحن منحصر بفرد و در عین حال سردِ خود، نماد زنانگی (feminity) در سینمای ایران در نظر گرفته میشود. کریمی صرف نظر از کیفیت بازی خود، با زندگی نسبتا بدور از حاشیه و نقش های جسورانه اش در حمایت از زنان، از محبوبیت بالایی در بین اقشار مختلف جامعه اعم از زن و مرد برخوردار است.
بازیگری سینما :
نیکی کریمی، پنجاه و سه سال پیش در ۱۹ آبان ۱۳۵۰ در تهران متولد شد. فعالیت هنری خود را با بازی در تئاترهای دبیرستان آغاز کرد و نخستین بار در سال ۱۳۶۸ در فیلم «وسوسه» به کارگردانی جمشید حیدری پا در عرصه سینما گذاشت. او در فیلم در مقابل «رضا رویگری» که از ستارگان دهه ۶۰ سینمای ایران بود به ایفای نقش پرداخت. با این وجود نخستین حضور جدی او در سینما مربوط به فیلم «عروس» ۱۳۶۹ ساخته بهروز افخمی و نویسندگی علیرضا داوودنژاد میباشد. زوج نیکی کریمی و ابوالفضل پورعرب، به چشم آمد و بسیار درخشید. اکران فیلم از سال ۱۳۷۰ آغاز شد و تا سال ۱۳۷۹ ادامه داشت. در این مدت “عروس” توانست با جذب ۵ میلیون و ۲۲۵ هزار مخاطب یکی از پربیننده ترین فیلمهای سینمای ایران در طول سال‌های اکران خود در سالن‌های سینما باشد. افخمی به‌شکلی کلاسیک، دو ستاره جذاب سینمایی را به تماشاگران معرفی کرده بود. تماشاگران (شاید برای اولین بار در سینمای بعد از انقلاب) با تعدد نماهای نزدیک از چهره بازیگرانی روبه‌رو شدند که قرار نبود جذابیت‌شان زیر گریم‌های سنگین مخفی شود. زیبایی و ملاحت نیکی کریمی با نماهای کلوزآپ بر روی پرده نقره ای چشم نواز و خیره کننده بود. فیلم عروس برای نیکی کریمی همچون سکوی پرتابی بود که یک شبه ره صد ساله را طی کرد و نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن در جشنواره فیلم فجر شد.
کریمی در دو فیلم مهم از سه گانه داریوش مهرجویی یعنی «سارا» و «پری» به عنوان کاراکتر محوری مقابل خسرو شکیبایی ایفای نقش کرد. بازی در فیلم سارا ۱۳۷۱ با اقتباسی از «خانه عروسک» از «هنریک ایبسن» توانست برای او جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره‌های «سن سباستین» و «نانت» را به ارمغان بیاورد. در همان سال برای تحصیل در رشته طراحی لباس به آمریکا رفت و تا زمان بازی در فیلم «پری» ۱۳۷۳ به ایران بازنگشت. بازی کریمی در این فیلم که اقتباسی از کتاب «فرنی و زویی» اثر سلینجر بود مورد توجه قرار گرفت و او برای بار سوم در جشنواره فیلم فجر نامزد سیمرغ بلورین شد.
نیکی کریمی پس از موفقیت در آثار داریوش مهرجویی، در سال ۱۳۷۴ در دو فیلمِ ابراهیم حاتمی کیا «بوی پیراهن یوسف» و «برج مینو» مقابل دوربین رفت. بازی او در «بوی پیراهن یوسف» در نقش شیرین مقابل علی نصیریان کماکان بیادماندنی و همچون نامش در فیلم، شیرین است. نیکی کریمی در برج مینو برای دومین بار مقابل علی مصفا بازی کرد.
نوبت به سه گانه تهمینه میلانی میرسد. ( دو زن ۱۳۷۷، نیمه پنهان ۱۳۷۹ و واکنش پنجم ۱۳۸۱) او با بازی در نقش فرشته در فیلم “دو زن” تبدیل به نماد زنی معترض و جلوتر از زمانۀ خود شد که جمع کثیری از زن های جامعه را با شعارهای دفاع از حقوق زن و همچنین بیداری مقابل ظلم و نابرابری شیفته خود کرده بود. نیکی کریمی قطع به یقین از چهره های اصلی در معرفی زن پیشرو و یاغی در سینمای هنجارشکن دهه هفتاد ایران بشمار میرود. سینماگران و هواداران سینما برای نخستین بار از واژه (فمنیست) برای معرفی جنسِ نقش های او استفاده کردند.
زوج هنری نیکی کریمی و محمدرضا فروتن برای نخستین بار در فیلم “دو زن” شکل گرفت که با استقبال کم نظیری مواجه شد و در ادامه در آثار دیگری چون «نوک برج» «زن دوم» «بر باد رفته» «خرده جنایت های زن و شوهری» و … تبدیل به یکی از جذابترین و محبوب ترین زوج های سینمایی شدند که از کمیستری ( کشش و هماهنگی) بالایی برخوردار بودند.
سرانجام نیکی کریمی در سال ۱۳۸۱ پس از یک دهه حضور پررنگ در سینمای ایران موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای دو فیلم «واکنش پنجم» به کارگردانی «تهمینه میلانی» و «دیوانه ای از قفس پرید» از «احمدرضا معتمدی» شد. واکنش پنجم آخرین بخش از سه گانه تهمینه میلانی بود که نیکی کریمی در نقش زنی بیوه که مقابل پدرشوهرش برای عقد اجباری با برادر شوهرش می ایستد، بازی باورپذیری مقابل جمشید آریا و شهاب حسینی ارائه میدهد.
کارگردانی سینما:
کریمی پس از اینکه دستیار کارگردانی عباس کیارستمی را در فیلم ای بی سی آفریقا بر عهده گرفت، در سال ۱۳۸۰ فیلم کوتاه مستندی با عنوان “داشتن یا نداشتن” ساخت که به موضوع زوج‌های نابارور مراجعه‌کننده به کلینیک رویان می‌پرداخت. این مستند برنده جایزه باران شد.
کریمی در اوایل دهه هشتاد، خود را در قامت یک فیلمساز معرفی میکند. نخستین فیلم بلند او به نام «یک شب» ۱۳۸۳ به دلیل شرایط ممیزی در ایران اکران نشد ولی در چند جشنواره خارجی از جمله جشنواره کن مورد توجه قرار گرفت. فیلم بعدی او «چند روز بعد» ۱۳۸۵ به همین سرنوشت دچار شد. سومین فیلم او به نام «سوت پایان» ۱۳۸۹ با بازی شهاب حسینی و اشکان خطیبی در جشنواره های خارجی موفق ظاهر شد ولی به توفیق بخصوصی در ایران دست نیافت. از دیگر آثار کریمی در جایگاه فیلمساز، میتوان به «شیفت شب» ۱۳۹۳ و «آتابای» ۱۳۹۸ اشاره کرد. کریمی با آتابای به جشنواره فیلم فجر راه یافت و در چند شاخه از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی نامزد دریافت سیمرغ شد ولی موفق به دریافت جایزه نشد.
تلویزیون و نمایش خانگی:
نیکی کریمی در تله تئاتر موفق و محبوب «خرده جنایت های زن و شوهری» ۱۳۸۶ بر اساس نمایشنامه ای از امانوئل اشمیت برای نخستین بار در یک کار تلویزیونی حاضر شد. او در این تله تئاتر نقش لیزا را مقابل محمدرضا فروتن بازی میکرد.
همکاری نیکی کریمی با دو اثر «سرزمین مادری» کمال تبریزی ۱۳۸۹ و «کیمیا» جواد افشار ۱۳۹۴ با تلویزیون ادامه پیدا کرد.
نیکی کریمی در سال های اخیر علاوه بر کارگردانی، بیشتر به بازی در آثار نمایش خانگی همچون ممنوعه ۱۳۹۷ آقازاده ۱۳۹۹ و یاغی ۱۴۰۱ مشغول است.
