اقتباس راه نجات سینما
اقتباس عار نیست و یک برد دو طرفه است و تمام کارگردانان درجه یک دنیا این کار را انجام می دهند. اقتباس فرهنگ سازی می کند و تنوع می آورد و ما باید برای بهبود کیفی آثار سینمایی مان مقوله اقتباس را بیش از پیش جدی بگیریم!
کاوه صباغ زاده فیلمنامه نویس و کارگردان سینما در خصوص ضعف مشهود فیلمنامه در سینمای کشور و عدم تنوع ژانر در تولیدات سینمایی گفت: همین که این روزها ما فقط دو نوع فیلم در سینما می بینیم که یا کمدی های سطحی هستند و یا فیلم هایی که کارگردانان بر اساس سفارش و یا اجبار ساخته اند و هیچ یک صاحب ژانر نیستند نشان دهنده اوضاع وخیم سینمای کشور است. این روزها فیلم ها همه شبیه به هم شده اند؛ کمدی ها که رسما کپی یکدیگر هستند! همه با یک شکل و فرم و اجرا و کستینگ و قصه ساخته می شوند. هیچ تنوعی در فیلم های کمدی ما وجود ندارد و این در حالی است که در سایر کشورهای دنیا چنین نیست و فیلمسازان برای جذب مخاطبان خود تنوع به وجود می آوردند. متأسفانه در کشور ما گویی فیلمساز هیچ اختیاری از خود ندارد و چشمش به دهان مردم است و خودش را با آن ها هم سطح می کند و هرگز تلاشی برای این ندارد که به فرهنگ و دانش مخاطبان خود اضافه کند!
این سینماگر سپس با بیان اینکه جمیع مشکلات رایج در فیلم ها باعث شده که الگوهای حال حاضر غیرقابل مصرف شوند تصریح کرد: مخاطب جدی سینما این روزها سوییچ کرده به آثار خارجی! چرا که آن ها تنوع ژانر دارند درست همانطور که مثلا ما در دهه ۶۰ تنوع ژانر داشتیم و الآن نداریم. البته ما باید این مسأله را در نظر بگیریم که مقصر این اتفاق سازندگان فیلم ها نیستند چرا که وضعیت به گونه ای است که اگر فیلمسازی بنا بر دغدغه مندی خود فیلمی در ژانر دیگر بسازد دچار مشکل می شود و فیلمش به شدت در گیشه شکست می خورد و او از کاری که کرده پشیمان می شود! البته این مسأله ای نیست که یک نفر بتواند آن را ایجاد کند؛ در ابتدا باید فرهنگ و قانون کپی رایت در کشور جا بیفتد و تهیه کنندگان در قراردادهای شان حق کپی رایت را لحاظ کنند. شاید یکی از عللی که باعث شده فیلمنامه نویسی اقتباسی چندان در کشورمان مورد توجه نباشد این است که می خواهند پول ندهند! ما نباید فراموش کنیم که فیلم اقتباسی در حجم بالا در دنیا ساخته می شود، حداقل ۵۰ درصد فیلم ها از قصه و رمان و گزارش صفحه حوادث روزنامه ها است اما در سینمای ما همه اش ارجینال است و ما اصرار به فیلمنامه ارجینال داریم و این دیگر به کف دیگ رسیده!
دولت باید برای این اتفاق مشوق به وجود آورد. چند سال قبل فارابی یک بخش اقتباس داشت و می گفت فیلمنامه اقتباسی‌تان را باید همراه با کتابی که از آن اقتباس کرده اید بفرستید؛ البته نمی‌دانم چنین رویکردی آیا امروز هم وجود دارد یا نه؟!
سینما و کتاب می‌توانند موجب تقویت، رشد و توسعه یکدیگر شوند. این اتفاق باعث سود دو سره ناشر و فیلمسازان می شود و باعث پرفروش شدن فیلم ها و کتاب ها می شود چرا که اگر فردی به کتاب علاقمند باشد بعد از ساخته شدن فیلمی از آن کتاب حتما می رود و آن فیلم را می بیند و از سوی دیگر فردی که به سینما علاقمند است ممکن است بعد از تماشای یک فیلم اقتباسی به سمت خواندن آن کتاب برود. به هر صورت این مسأله اصلا ضرر ندارد و باید از سبقه کتاب و تجارب نویسنده ش استفاده کنیم تا سینما را رونق داده و کیفیت تولیداتش را بهبود بخشیم.
اگر اقتباس قانونی نباشد و حق کپی رایت داده نشود کمتر نویسنده ای حاضر به همکاری با سینما می شود. از سوی دیگر من معتقدم کارگردان ها باید فیلم اقتباسی را شبیه خودشان بسازند. الآن فیلم های حتی غیراقتباسی مخصوصاً کمدی ها شبیه فیلم های خارجی و تقلیدی ساخته می شود. ای کاش به جای تقلید از اثر خارجی نگاه خود فیلمسازان در فیلم ها باشد، این کار را برای مخاطب باورپذیرتر می کند؛ من معتقدم فیلمساز باید خود را رها کند و آنچه از نظر خودش درست است را انجام دهد. متأسفانه یکی دیگر از عیب های ما این است که در اینجا همه چیز را با معیارهای اشتباه می سنجیم. مثلا برخی فکر می کنند اگر فیلمنامه ارجینال ننویسید چیزی کم دارند و یا این کار بی کلاسی است! در صورتی که بی کلاسی در سینما معنا ندارد. شما باید به عنوان فیلمساز چند بار اثر را بخوانی و جراحی کنی و جسارت کنی تا بخشی از رمان نویسندگان مشهور را حذف کنی و آن را بدل به زبان سینما کنی! اصولا تبدیل کردن ادبیات داستانی به ادبیات نمایشی بسیار سخت است و زمان بیشتری از کار ارجینال هم می برد.
این نکته نیز ضروری است که باید وزارت ارشاد پادرمیانی کند تا ناشران رقم های هنگفت بابت اقتباس آثارشان طلب نکنند. این درخواست های نادرست برخی ناشران گاه باعث می شود تا فیلمنامه نویسان بخشی از ماوقع کتاب را عوض کنند و نه تنها حق کپی رایتی به ناشر و نویسنده ندهند بلکه دچار بی اخلاقی نیز بشوند.
وی در پایان این گفتگو گفت: من می خواهم با صدای بلند بگویم که اقتباس عار نیست و یک برد دو طرفه است و تمام کارگردانان درجه یک دنیا این کار را انجام می دهند. اقتباس فرهنگ سازی می کند و تنوع می آورد و ما باید برای بهبود کیفی آثار سینمایی مان مقوله اقتباس را بیش از پیش جدی بگیریم!
به نقل از سینما پرس
