در دنیای امروز، رسانه ها از اجزای جدایی ناپذیر زندگی افراد به شمار میروند. این بستر علاوه بر مزایا و امکاناتی که برای ما به ارمغان میآورد، همانند چاقوی دو لبهای است که در لبهی دیگر، میتواند موجب سقوط و یا ایجاد مشکلات دشوار شود. فیلم سینمایی «خجالت نکش2» به کارگردانی رضا مقصودی که در قسمت اول، با محوریت بحث فرزندآوری، به چالشهای زندگی یک زوج روستایی به نام صنم و قنبر میپرداخت، اکنون در قسمت دوم، سعی کرده به آسیبهای فضای مجازی و گسترهی نفوذ آن در بین اقشار مختلف مردم و خصوصا روستائیان بپردازد. این‌بار قنبر که همانند قبل، سادهلوح و زودباور است، تحت تاثیر یک کلاه‌بردار مجازی (رمال)، علت مشکلات خود و همسرش را عقد در یک روز قمر در عقرب میپندارد و تصمیم به طلاق می‌گیرد. این تصمیم، اشتباه، آغازگر سلسله موقعیتهای کمدی میشود.
سواد رسانهای، لازمهی ورود به شبکههای مجازی
فعالیت پدربزرگها و مادربزرگها در شبکههای اجتماعی نظیر اینستاگرام یکی از موقعیتهای طنزی است که بارها در سینمای ایران به آن توجه شده است. واقعیت این است که سرعت همهگیری حضور در شبکه های اجتماعی، دیگر در دورترین و محروم ترین نقاط کشور، روستاها و جوامع سنتی و حتی بین میانسالان و سالخوردگان هم قابل انکار نیست. اما نکته مهم، آگاهی افراد پیش از ورود به این فضاست. شیادان زیادی در این فضا، تور پهن کردهاند تا با فریب و تحریک مردم، در مسائل مختلف از آنها اخاذی نمایند. کلاهبردارانی که پشت عناوین وسوسه کنندهای مثل دکتر یا استاد، مخفی شده و از این راه کسب درآمد میکنند. همانطور که آشنایی قنبر با آن فرد رمال نیز در اینستاگرام شکل گرفت و با دیدن کامنتهای فیک و تعداد فالوورها و… در دام او افتاد. هرچند از لحاظ حقوقی و با کمک پلیس سایبری میتوان از افرادی که در این شبکهها با هویت جعلی به فریب مردم مشغول هستند، شکایت کرد اما معمولا همهی فریب خوردگان، به جد پیگیری نمیکنند و یا نمیتوانند ادعای خود را اثبات نمایند. پس بهترین راه، افزایش آگاهی و آموزش سواد رسانهای به کاربران فضای مجازی است.
خرافات، هنوز زنده است!
متاسفانه با وجود پیشرفت تحصیلات و سطح فکری مردم، هنوز هم یکی از معضلات موجود، رجوع افراد به کلاهبردارانی است که ادعا میکنند سحر و جادو میدانند یا میتوانند به وسیله علوم غریبه، مشکلات زندگی مردم را حل کنند. در این میان آنچه بازار این قبیل افراد را گرم نگه میدارد، نوع باور مردم و خرافه پنداری خصوصا در سطح روستاها است. بسیاری از افراد، ناکامیهای خود در زندگی و مشکلات خانوادگی و اجتماعیشان را منتسب به شانس و اقبال و بخت میدانند. این، میتواند ریشه در تنبلی داشته باشد و به نوعی فرار از مسئله باشد به جای تلاش برای حل کردن آن. همانطور که قنبر، فکر میکرد اگر بعد از طلاق، مجددا با صنم ازدواج کند، زندگیش از این رو به آن رو میشود.
فیلم خانوادگی اما بدون کودک!
فیلم، سعی کرده است در میانه ی همه اتفاقات، به یکی از سنتهای قدیمی به نام «دختر دزدون» نیز بپردازد. سنتی که اشاره به فرار دختر و پسر قبل از ازدواج دارد. هرچند که پرداختن به آن، هیجان را در سکانسهایی از فیلم به ارمغان آوردهاست اما نباید از این نکته غافل شد که تماشای چنین سناریویی برای کودکان و نوجوانان توصیه نمیشود چراکه ممکن است بدآموزیهای اخلاقی و رفتاری داشتهباشد و آشکارا تشویق به ایستادن در برابر خانواده کند. برخی شوخیها و تیکههای جنسی در دیالوگها نیز باعث میشود که دایره مخاطبان فیلم محدود به بالای 15 سال شود. این یکی از نقاط ضعف و انتقاداتی است که به بسیاری از فیلمها در سینما مرتبط میشود. انگار برای خنداندن مخاطب حتما باید دست به دامان ابتذال شد. البته مشخص بود که کارگردان سعی کرده شوخیهای مشمئز کننده را کنار بگذارد اما به هرحال طنزپردازی این قسمت نسبت به قسمت قبلی ضعیفتر بود و تنها تیکههای تکراری مثل دعواهای زن و شوهری و پرت کردن دمپایی و الفاظ دارای ابتذال و… بعضا میتوانست مخاطب را بخنداند.
در مجموع، میتوان گفت «خجالت نکش 2» فیلم نسبتا مناسب و مفرحی برای اوقات فراغت یک خانواده بدون کودک میباشد. شخصیتهای پردازی کاراکترهای جدید، چندان قوی نیست اما صمیمت و روابط خانوادگی در فرهنگ ایرانی را به خوبی نشان میدهد. پایان فیلم، نمادی از صمیمت و تلاش زن و شوهر برای استحکام و شیرینی زندگی مشترک را به تصویر میکشد و پیام عشق و وفاداری و سازش را متبادر میسازد. نکته اخلاقی و شاید پنهان فیلم آن است که نباید مشکلات زندگی را به علتهای خرافی و غیرواقعی ربط داد و تنها تعامل و گفتگوی موثر و تلاش سازنده است که میتواند به حل آن کمک کند. هرچند مخاطب، در انتهای فیلم منتظر آن است که نقشهای اصلی، دیدگاه متفاوتی نسبت به خرافه پیدا کنند و با آن مقابله نمایند اما چنین اتفاقی رخ نمیدهد. این قسمت از فیلمنامه ممکن است تعمدا از سمت کارگردان و برای باز ماندن راه ساخت قسمت 3 از این فیلم بوده باشد.
